ΕΝΑ "ΑΘΑΝΑΤΟ" ΤΑΦΙΚΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΜΕ ΤΗΝ ΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΕΙΝΟΚΡΑΤΗ
ΠΩΣ ΣΩΘΗΚΕ ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ;
Βλέποντας
κάποιος την άριστη κατάσταση στην οποία βρίσκεται το Μνημείο σ' ό,τι αφορά τα
δομικά του στοιχεία, εύλογα θα απορεί με ορισμένα πράγματα. Πώς είναι δυνατόν
χωρίς καμία συντήρηση να διατηρείται σε αυτήν την φοβερή κατάσταση; Χωρίς καμία
παραμόρφωση των τοιχοποιιών του ή καμία κατάρρευση κάποιου εσωτερικού τοίχου ή
κάποιου τμήματος της τοξωτής οροφής; Αυτό, το οποίο συμβαίνει, είναι το εξής.
Οι ανθρώπινες κατασκευές κινδυνεύουν από τις δυνάμεις που ασκεί η φύση πάνω
τους. Οι επιφανειακές κατασκευές κινδυνεύουν από τους σεισμούς και από τους
εαυτούς τους. Το πρώτο είναι κατανοητό και δεν χρειάζεται παραπάνω ανάλυση. Το
δεύτερο απλά χρειάζεται μια περιγραφή. Όταν λέμε ότι οι κατασκευές κινδυνεύουν
από τους εαυτούς τους, μιλάμε για το ίδιον βάρος τους ...Το δικό τους βάρος
...Αυτό το βάρος, το οποίο ο μηχανικός φρόντισε να μεταφέρει στα θεμέλια, για
να το εξουδετερώσει.
Στη
φύση, όμως, εκτός από τους σεισμούς ή το σαθρό τού εδάφους, που δημιουργεί
καθιζήσεις, υπάρχει και το φοβερό και τρομερό νερό. Τι κάνει το νερό; Διαβρώνει
το έδαφος. Με άπειρη "υπομονή" και κόκκο με τον κόκκο αλλάζει
"γωνίες" στα θεμέλια και ξαφνικά το βάρος τού κτιρίου δεν βρίσκει
στήριξη εκεί όπου προβλεπόταν από τα σχέδια να στηρίζεται και αναγκαστικά
καταρρέει. Αυτό, δηλαδή, το οποίο αισθανόμαστε στην αμμουδιά, όταν η θάλασσα
"τρώει" το μέρος που πατάμε και μας αναγκάζει να μετακινηθούμε. Αυτό συμβαίνει
σε άλλες κλίμακες με τα κτίρια. Τα κτίρια, όμως, δεν μπορούν να μετακινηθούν,
για να επαναφέρουν τις αρχικές συνθήκες ισορροπίας. Αναγκαστικά θα υποστούν
ζημιές και στο όριο θα καταρρεύσουν. Το ίδιο το βάρος τού κτιρίου το
"νικά" και η φύση ξαναπαίρνει αυτό που της "ανήκει" και
απλά το είχε "δανειστεί" ο άνθρωπος. Το ανάλογο συμβαίνει και με τις
θαμμένες κατασκευές, όπου οι δυνάμεις που ασκούνται στις εξωτερικές πλευρές
τους προσπαθούν να νικήσουν τις δυνάμεις που τους αντιστέκονται και σε αυτόν
τον "πόλεμο" έχουν συμμάχους ό,τι ο μηχανικός προσπάθησε να
εξουδετερώσει.
Το
Μνημείο της Αμφίπολης είναι σε άριστη κατάσταση και αυτό σημαίνει ότι οι
"συμμαχίες" λειτούργησαν υπέρ του. Από τη στιγμή που δεν
παραμορφώθηκαν ή δεν κατέρρευσαν οι πλευρικοί του τοίχοι, ήταν φυσικό να
αντέξει και η οροφή του. Πώς έγινε αυτό, ενώ έχουν περάσει χιλιάδες χρόνια από
τη θεμελίωσή του; ...Στην πραγματικότητα η εσωτερική "πλήρωση" του
Μνημείου με καθαρή και κοσκινισμένη άμμο το έσωσε. Γιατί; ...Γιατί εξισορρόπησε
τις δυνάμεις που ασκούνταν στα τοιχώματα του μνημείου από τις δύο πλευρές.
Φυσιολογικά η διάβρωση του εδάφους από τα νερά, οι καθιζήσεις ή οι σεισμοί μέσα
στα χιλιάδες χρόνια που αυτό ήταν θαμμένο λίγα μέτρα κάτω από την επιφάνεια της
γης θα δημιουργούσαν στρεβλώσεις και παραμορφώσεις και οι γεωστατικές δυνάμεις,
που ασκούνταν πάνω του, θα γκρέμιζαν τελικά την τοιχοποιία σε περίπτωση που
υπήρχε κενό από την εσωτερική της πλευρά. Η άμμος στο εσωτερικό τού Μνημείου
αυτό το φαινόμενο το απέτρεψε, εφόσον το έκανε να συμπεριφέρεται σαν ένα
ομοιογενές και συμπαγές αντικείμενο.
Αυτό το προστάτευε, εφόσον, όπως και να άλλαζαν οι
διευθύνσεις των εξωτερικών δυνάμεων και τα σημεία των εφαρμογών τους, το κτίριο
"προσαρμοζόταν" στις αλλαγές. Οι δυνάμεις, οι οποίες ασκούνταν από
την εξωτερική πλευρά των τοίχων, δεν έβρισκαν αντίσταση μόνον από την
τοιχοποιία, ώστε σε κάποια στιγμή να την κατανικήσουν. Η τοιχοποιία
"αντιστεκόταν" με τις δυνάμεις που της πρόσφερε το εσωτερικό της
"φορτίο". Τα σημερινά έργα αντιστήριξης και υποστύλωσης που κάνουν
εντός του μνημείου, αυτές τις δυνάμεις τής άμμου στην ουσία αντικαθιστούν, για
να μην παρατηρηθεί ανατροπή της ισορροπίας και καταρρεύσει η κατασκευή. Το
κοσκινισμένο τού χώματος ήταν ιδανικό, γιατί η εφαρμογή του στην τοιχοποιία
ήταν απόλυτη ...Γιατί δεν είχε μέσα του μεγάλα αντικείμενα, ώστε να αφήνουν
κενά στην επαφή τους με τα τοιχώματα και να λειτουργούν τα ίδια ως
"μοχλοί" εις βάρος της τοιχοποιίας. Από τη στιγμή που άντεξε η
τοιχοποιία με εσωτερική "βοήθεια", φυσικό ήταν να αντέξει και η οροφή
και το αποτέλεσμα είναι αυτό το οποίο βλέπουμε και είναι θαυμαστό.
Η γνώση της επίδρασης που έχουν τα φυσικά φαινόμενα πάνω
στην ύλη μπορεί να εξηγήσει και αυτά, τα οποία εκ πρώτης όψεως μπορεί να
προκαλέσουν λανθασμένες εντυπώσεις. Έτσι, για παράδειγμα, πολλοί βιάστηκαν να
βγάλουν το συμπέρασμα ότι ο τάφος είναι συλημένος και μάλιστα από ιερόσυλους
που μισούσαν την αρχαία θρησκεία. Η "απόδειξη" για όλους εκείνους, οι
οποίοι είχαν αυτήν την άποψη, ήταν το πρόσωπο της Καρυάτιδας που έλειπε, τα
χέρια καί των δύο ή η μύτη της άλλης. Όλα αυτά δεν είναι αποτελέσματα
ανθρώπινων επεμβάσεων. Όλα αυτά είναι αποτέλεσμα της λειτουργίας της φύσης.
Αρκεί να ξέρεις πώς συμπεριφέρονται τα υλικά μέσα στη φύση και μπορείς να
εξηγήσεις κι αυτά τα οποία εκ πρώτης όψεως φαίνονται ανεξήγητα.
Όλα αυτά τα αντικείμενα στα οποία αναφερόμαστε είναι
μαρμάρινα. Το μάρμαρο είναι ένα ιδιαίτερο υλικό. Έχει ειδικά χαρακτηριστικά.
Είναι ένα υλικό, το οποίο έχει "μνήμη". Τι σημαίνει αυτό; Ότι δεν
είναι όπως το σίδερο, το οποίο μπορείς να το σφυρηλατείς όσο θέλεις και όσες
φορές θέλεις χωρίς αυτό να επηρεάζει την φυσική του "δομή". Το
μάρμαρο είναι σαν το αλουμίνιο ...Έχει "μνήμη". Δεν λυγίζει, αλλά
σπάει. Αν το χτυπήσεις πιο δυνατά απ’ όσο αντέχει, δημιουργεί ρωγμή, που είναι
μόνιμη. Τα αγάλματα είναι κομμάτια μαρμάρων, τα οποία έχουν "πελεκηθεί".
Αυτό σημαίνει ότι εκ των δεδομένων, μετά την καλλιτεχνική τους επεξεργασία,
έχουν πάνω τους χιλιάδες ρωγμές, άσχετα αν αυτές δεν είναι ορατές με γυμνό
μάτι. Οι πιο πολλές από αυτές τις "τριχοειδείς" ρωγμές, όπως είναι
φυσικό, βρίσκονται στα σημεία όπου ο καλλιτέχνης αναγκάστηκε να
"επιμείνει" πιο πολύ στη "βία", προκειμένου να δημιουργήσει
το έργο του.
,
,
Οι ρωγμές, δηλαδή, - οι πολλές στην περίπτωσή μας - δεν θα
είναι στο σώμα τής Καρυάτιδας, αλλά στη μύτη της, η οποία απαιτεί λεπτοδουλειά
...Θα είναι στα πρόσθετα χέρια της, που έπρεπε σε ένα λεπτό κομμάτι μαρμάρου να
χτυπηθούν πολλές φορές για να πάρουν το σχήμα τους. Την ώρα δηλαδή που υψώνεται
ένα μαρμάρινο έργο τέχνης και φαίνεται τέλειο, έχει χιλιάδες ρωγμές πάνω του
...Χιλιάδες μικρές "κερκόπορτες" ..."Κερκόπορτες", τις
οποίες μπορεί να μην τις βλέπει ο άνθρωπος, αλλά τις "βλέπει" το
νερό. Το νερό, όμως, έχει κάποιες μοναδικές ιδιότητες επίσης: Όταν παγώνει,
διογκώνεται. Όταν αυτό καταλαμβάνει τις ρωγμές και παγώνει, τις επιβαρύνει.
Κάθε φορά που παγώνει, την μικρή ρωγμή την κάνει μεγαλύτερη. Κάθε φορά που
παγώνει μια παλιά μεγάλη ρωγμή, δημιουργεί μια νέα μικρή. Μέσα στα χιλιάδες
χρόνια αυτή η κατάσταση διαρκώς επιβαρύνεται.
.
Πού βρίσκεται η Αμφίπολη; Στην έρημο της Αιγύπτου; Στα
παράλια της Κρήτης; ...Όχι βέβαια ...Βρίσκεται στην Μακεδονία ...Βρίσκεται σε
έναν χώρο, όπου ο χειμώνας είναι βαρύς ...Σε ένα χώρο, που, μέσα στα χιλιάδες
χρόνια που βρίσκεται το Μνημείο λίγα μέτρα κάτω από την γη, κάποιες ρωγμές
έχουν παγώσει και έχουν ξεπαγώσει εκατομμύρια φορές. Προφανώς το μάρμαρο της
κεφαλής τής ανατολικής Καρυάτιδας ήταν πιο ταλαιπωρημένο και γι' αυτό δεν
άντεξε. Αν η αρχαιολογική σκαπάνη δεν έβρισκε σήμερα τον τάφο και τον έβρισκε
μερικούς αιώνες μετά πιθανότατα δεν θα έβρισκε εκτός από τα σώματα των
Καρυάτιδων τίποτε άλλο.
Αυτήν την φυσική διαδικασία κάποια αρχαιολόγος
περιέγραψε ως "γήρανση" των υλικών, η οποία όμως θεωρούμε πως δεν
είναι ιδιαίτερα πετυχημένη. Δεν είναι πετυχημένη, γιατί η έννοια της
"γήρανσης" αφορά τις ιδιότητες του ίδιου τού υλικού, το οποίο μπορεί
να εκφυλίζεται μέσα στον χρόνο, ενώ εδώ μιλάμε για εξωτερική "βίαιη"
επίθεση εναντίον τού υλικού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου