ΑΜΦΙΠΟΛΗ : Η ΠΛΗΡΗΣ ΑΝΑΤΡΟΠΗ ;

ΑΣΤΕΡΙΟΣ ΤΣΙΝΤΣΙΦΟΣ ( Σερραίος νομισματολόγος) :

Η ΑΜΦΙΠΟΛΗ  «ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΑΦΟΣ,

 ΕΙΝΑΙ ΝΑΟΣ ΟΡΦΙΚΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ"» 

 

                           Γιώργος Λεκάκης

  Αμφίπολη – Μακεδονία: Κάποτε πρέπει όλοι να μάθουν ότι η ιστορία στην Βόρεια Ελλάδα μας, δεν ξεκινά από τον Φίλιππο και τον Αλέξανδρο…

Ακόμα και η καθαρά μακεδονική ιστορία, έχει στην προ-Φιλίππου εποχή της, τουλάχιστον δυο αιώνες λαμπρής ιστορίας, η οποία δεν φαίνεται ν’ απασχολεί κανέναν… Και πρωτίστως το υπουργείο Παιδείας…
Εάν κάποιος είχε ασχοληθεί μ’ αυτήν, τότε θα αποκαλύπτονταν κι άλλες ιστορικές παράμετροι, οι οποίες θα αναδείκνυαν κι άλλους ελληνικούς πολιτισμούς, οι οποίοι θα ήταν ικανοί, ή/και ικανότεροι, στην κατασκευή μνημείων, ομοίων με αυτό του λόφου Καστά!
Εάν η ανακάλυψη-αποκάλυψη του μνημείου, ήταν λίγο έως πολύ δυτικότερα, τότε η ταυτότητα του μνημείου θα ήταν οπωσδήποτε μακεδονική. Διότι εκεί τίποτε δεν διασταυρωνόταν με την μακεδονική κυριαρχία.

Η θέση αυτού όμως, πέραν του θεϊκού ποταμού Παλαιστίνου (νυν Στρυμόνος)[1], μπορεί να δείχνει άλλα πράγματα, και έτσι να αποκαλύπτει την ανεπάρκεια γνώσεως Ιστορίας, και από «ειδικούς» καθηγητές…

 .

Συζητώντας με τον Σερραίο νομισματολόγο κ. Αστέριο Τσίντσιφο, μου είπε «πολύ φοβούμαι ότι η χρονολόγηση του μνημείου και η θεωρία του τάφου, έγινε στα πλαίσια του μονόδρομου και ο κίνδυνος να διαψευστεί είναι τεράστιος.

Φοβούμαι επίσης, ότι ο αποπροσανατολισμός που προκαλείται είναι τόσο βαθιά ριζωμένος, που κάνει τους υπεύθυνους τυφλούς.
Βλέπουν αυτό που θέλουν να δουν και είναι αδίστακτοι στην δικαιολόγηση των αδικαιολόγητων.
Από την ανακάλυψη του περιβόλου ακόμα, έπρεπε να υπάρξει προβληματισμός».

Ο υπεύθυνος αρχιτέκτων είπε πως «η τυπολογία αυτού του περιβόλου δεν υπάρχει αλλού στην Μακεδονία. Αρχιτεκτονικά πρόκειται για ένα υβρίδιο».
«Πολύ σωστά», απαντά ο κ. Τσίντσιφος, «έχοντας μακεδονικές παρωπίδες, έτσι είναι.

 Αναρωτήθηκε όμως μήπως η τυπολογία αυτού του περιβόλου, έρχεται από αλλού, είναι δανεισμένη δηλαδή από άλλον πολιτισμό και ίσως μάλιστα από άλλη προγενέστερη εποχή; Εάν το διερευνούσες και δεν ανακάλυπτες τίποτε, τότε πραγματικά θα επρόκειτο για υβρίδιο»…
Κάποτε θα πρέπει οι αρχαιολόγοι να καταλάβουν πως δεν μιλούν μόνον οι επιγραφές. Οι λαλίστατοι πρόγονοί μας, εάν ήταν επιλογή τους να μην γράψουν, τότε σίγουρα είχαν βρει τον τρόπο να μας τα πουν αλλιώς.
Έτσι χιλιάδες ανεπίγραφα νομίσματα[2], όπως του Παγγαίου, λ.χ. απέκτησαν πλέον «φωνή» και ταυτότητα, χάρι στην 20ετή άοκνη εργασία του κ. Τσίντσιφου, που κυκλοφόρησε σε βιβλίο με τον τίτλο «Πέριξ Παγγαίου ήπειρος».

 
Βάσει αυτής, τα νομίσματα του Παγγαίου λειτουργούσαν σαν «συγκοινωνούντα δοχεία», αποκαλύπτοντας έτσι επικράτειες, πόλεις, αποίκους, συνεργασίες, πανίδα, χλωρίδα κ.ά.[3]
Τα νομίσματα είναι γραπτή μαρτυρία, κι ας μην είναι επιγραφική, κι ας μην την λαμβάνουν ως τέτοια οι «επιγραφολόγοι», και μπορούν να βρουν εφαρμογή στην αναγνώριση μνημείων, όπως λ.χ. αυτό του λόφου Καστά στην Μεσολακκιά Αμφιπόλεως.

Οι περίφημες βουβές για τους αρχαιολόγους σφίγγες που ανακαλύφθηκαν, πέρα από την επιβλητική και φρουριακή παρουσία τους εκεί, μαρτυρούν και κάτι άλλο:
Οι σφίγγες αφορούσαν τις Εννέα Οδούς[4], που ήταν κέντρο της διονυσιακής λατρείας. Γραπτοί μάρτυρες και τα αγγεία![5]
Απ’ τα νομίσματα αυτά μάθαμε επίσης ότι όπου σφίγγα, υπάρχει απαραίτητα εκεί κρασί και Διόνυσος! Η σφίγγα ήταν σύμβολο και των Θηβών[6], και της Νάξου, και της Χίου, κ.ά. Όλες κρασοπεριοχές! Και με τον έναν ή τον άλλο σχετιζόμενες με την Θράκη, τον θεό της τον Διόνυσο και την μυθολογία της…

Αλλά όλη η αρχαία Ελλάδα ήταν γεμάτη σφίγγες… Που είχαν ίδιον να κρατούν κλειστό το στόμα τους για να μην αποκαλύψουν μυστικό. Οι Έλληνες είναι ο μόνος λαός που εκ της ιδιότητος αυτής της μυθικής σφιγγός, έχει δημιουργήσει μια παροιμιώδη φράση: «Σφίγγω τα χείλη μου ή τα δόντια μου ή την καρδιά μου», λέμε, όταν θέλουμε να πούμε ότι θα τα μετατρέψουμε σε κλειστή σφίγγα και όχι φυσικά ότι θα τα βάλουμε σε κάποια μέγγενη να τα σφίξουμε…
Αυτό από μόνο του, κάνει την σφίγγα ελληνικής εμπνεύσεως σύμβολο… Αλλά όπου και να στρέψω το βλέμμα μου στην Μακεδονο-Θράκη μας, σφίγγες θα δω…
Στις εργασίες του Μετρό στην Θεσσαλονίκη, προς την Χρυσή Πύλη, πήλινο ειδώλιο σφίγγας (του 2ου π.Χ. αι.). Κεφάλι σφίγγας και στην αρχαιολογική θέση στο Καραμπουρνάκι, στο Μικρόν Έμβολον, ως διακόσμηση ενός κορινθιακού αγγείου.
Στην Πέλλα υπάρχουν ακέφαλες σφίγγες σε αρχαία ακροκέραμα. Στην Πεντάβρυσο Καστοριάς, σε ανασκαφές 12 αρχαίων βασιλικών τάφων-αρχόντων της Ορεστίδος χώρας, ευρέθησαν πολλά και αξιόλογα ευρήματα, μεταξύ των οποίων και σφίγγα…
Το τόσο απλούν του πράγματος, όμως, έγινε τόσο… περίπλοκο από την… άγνοια υπάρξεως σφιγγών στην περιοχή!..
Άρχισαν καινούργιες θεωρίες και πυρετώδεις αναζητήσεις για την παρουσία σφιγγών σε μακεδονικούς τάφους! Έως και σφίγγα στην περικεφαλαία του μεγάλου στρατηλάτη εντοπίσθηκε!
Τι κι αν οι σφίγγες αποδεδειγμένα ανήκαν στην τοπική θρακική μυθολογία και προ-υπήρξαν ως νομισματικό θέμα των Εννέα Οδών!
Η άγνοια της θρακικής μυθιστορίας είναι τεράστια! Και τεράστια απώλεια για τους Έλληνες και τα Ελληνόπουλα! Η εξαίρεση έγινε κανών… Και πάμε παρακάτω.
Δεν βρέθηκε, λέει, πόρτα, όπως συνηθιζόταν σε ανάλογους τάφους στην Μακεδονία. Καινούργιος προβληματισμός. Καινούργια εξαίρεση σε μια μακεδονική ταφική συνήθεια.
Εξακολουθεί να δουλεύει σε μονόδρομο ο νους, που δεν θεωρεί άλλον ικανό να εκτέλεσε αυτό το έργο, ούτε και να είναι άλλος ο ρόλος του κατασκευάσματος!
Ο λαός μας λέει «κουκιά τρώει, κουκιά μαρτυράει»… Κι έτσι άρχισε να γίνεται λόγος για την μοναδικότητα αυτού του έργου, που κατά τους υπευθύνους της ανασκαφής, εξακολουθεί να είναι… μακεδονικός τάφος…

Ακολούθησαν τα δυο γυναικεία αγάλματα… Κι αυτά προκάλεσαν αντικρουόμενες απόψεις. «Καρυάτιδες» τις είπαν οι αθηνοτραφείς επιστήμονες του αθηνοκεντρικού κράτους…

Ό,τι είναι έξω από την Αθήνα, δεν είναι αναγνωρίσιμο… «Και για τις σφίγγες και για τις γυναικείες μορφές, όλοι ελπίζουν σε μια επιγραφή, η οποία θα βάλει τα πράγματα στην θέση τους. Εάν έλθει καλώς να έλθει… Εάν δεν έλθει, όμως, τότε ποιού η άποψη θα περάσει;», λέει ο κ. Τσίντσιφος.

Πάμε και πάλι στις απτές και αδιαμφισβήτητες νομισματικές αποδείξεις: Όπως αποδεικνύεται από την μελέτη του Σερραίου νομισματολόγου, το φόρεμα του αγάλματος είναι θρακικό και μάλιστα ανήκει σε μαινάδα, ιέρεια του Διόνυσου, αφού στα νομίσματα (Νο 1, 2, 3, 4) εικονίζεται μαζί με τον σάτυρο!

Τα νομίσματα είναι της Θάσου και κόβονταν σ’ όλην την επικράτεια του Παγγαίου. Ένα πολύ σπάνιο χαρακτηριστικό, που παραπέμπει σε μαινάδα, ήταν ο σάκκος που αυτή κουβαλούσε.
Ο Βρετανός ερευνητής και συγγραφέας Άντριου Τσανγκ, αναφέρει ότι ο σάκκος εντοπίζεται μόνον σε δυο αγάλματα ακολούθων του Διόνυσου, τα οποία ευρίσκονται σε μουσεία της Ευρώπης και αποτελούν αντίγραφα γλυπτών του 4ου π.Χ. αι.
Η μαινάδα του μνημείου, από την διαγώνια λωρίδα υφάσματος στο στήθος, φαίνεται να κουβαλούσε έναν τέτοιον σάκκο. Στα νομίσματα Νο 3 και 4, αυτός ο σάκκος είναι περισσότερο ευδιάκριτος.
Τις περισσότερες φορές, αυτός ο σάκκος στα θασίτικα νομίσματα, φαίνεται σαν προέκταση της κοιλιάς.
Φυσικά οι μαινάδες έρχονται σε απόλυτη αρμονια με την σφίγγα, αφού και οι δυο ανήκουν στον διονυσιακό μυθολογικό και μυστηριακό θρακικό κύκλο. Όμως και ειδικότερα στις Εννέα Οδούς, υπάρχει νόμισμα με μαινάδα σε τελετουργική στάση (Νο 5).

Εμπρός και πίσω στο ίδιο νόμισμα υπάρχουν δυο ρόδα, που και αυτά ή σ’ αυτήν την μορφή ή στην μορφή του ρόδακα (Νο 6, 7), συνηθίζονταν στις Εννέα Οδούς.

Αντίστοιχο του Νο 5 νομίσματος, υπάρχει και με σάτυρο… «Ακόμα και μετά απ’ αυτήν την μέχρι τώρα αποκάλυψη των μαινάδων, η πεποίθηση για τον “μακεδονικό τάφο”, παρέμεινε. Είμαι βέβαιος, ότι ακόμα και παγόδα ή και Βούδας σε προσευχή να εμφανισθεί στην συνέχεια, ο μακεδονικός προσανατολισμός δεν πρόκειται να εκλείψει», λέει ο κ. Τσίντσιφος.

- Συνηθίζεται να λέγεται ότι «στην αρχαιολογία κρύβονται εκπλήξεις», του είπα…

– «Αυτό λέγεται εσκεμμένα», μου λέει ο νομισματολόγος. «Γιατί κάτω από τον μανδύα των εκπλήξεων, κρύβονται εσφαλμένες εκτιμήσεις, παραλείψεις και συμπεράσματα που τελικώς δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Όταν τα ευρήματα αναγνωρίζονται σωστά, το άλλοθι της εκπλήξεως δεν χρειάζεται».

- «Θα είναι έκπληξη αν τελικά το μνημείο είναι ιερό του Διόνυσου;».

– «Όχι φυσικά, αφού τα μέχρι τώρα ευρήματα, σ’ αυτό το συμπέρασμα οδηγούν». Τέτοια ιερά του Ορφέως, που μετετράπησαν σε διονυσιακά-ηλιακά ιερά, υπάρχουν πολλά στην Θράκη. Στο Πρωτοκκλήσι Έβρου και στην σημερινή έκταση της Θράκης που κατέχει η Βουλγαρία (λ.χ. Τύρνοβο), όπου οι αρχαιολόγοι κάθε τόσο πέφτουν πάνω σε αρχαία ελληνικά θρακικά ιερά. Κυκλικά, με διαδρόμους και στοές, σαν αναπαράσταση του ηλιακού μας συστήματος. Διότι τότε οι ιερείς ήσαν και αστρονόμοι.[7]

Αυτά για το τι είναι τα αγάλματα των γυναικών. Και το τι είναι το πυραμιδοειδές εν θόλω μνημείο, που μόνον τάφος δεν είναι, ασχέτως εάν από κεκτημένη ταχύτητα και προχειρότητα, ακόμη έτσι λέγεται… Ήταν ο πρώτος «τάφος», που χαρακτηρίσθηκε «τάφος», πριν βρεθεί «ταφή», κτερίσματα, αποδεικτικά στοιχεία… Αυτά τα έχω πει και γράψει πολλάκις… Μήνες πριν…
Το μνημείο του Καστά, που δεν είναι μοναδικό στην περιοχή, είναι ένα πολυσύνθετο δημόσιο κτήριο, ναός του Διονύσου, ίσως και της Αρτέμιδος, και ένα μέγα ορφικό κέντρο, όπου μέσα του φύλασσαν τα άρρητα της ορφικής διδασκαλίας… Ως εκ τούτου ήταν ιερό, θησαυροφυλάκιο, βιβλιοθήκη, αρχείο, μητρώο… Πρόσβαση σε αυτό είχαν μόνον οι ιερείς. Γι’ αυτό και δεν υπάρχει γραφή, παρά μόνον των ιερέων (δηλ. ιερογλυφική).

Γι’ αυτό στα μεταχριστιανικά χρόνια, στην περιοχή βρήκαν καταφύγιο τα κείμενα των γνωστικών… Και πολύ πιθανόν, μέσα σε αυτόν τον καλά φυλασσόμενο χώρο, να αποφάσισαν να φυλάξουν και τα οστά κάποιων σπουδαίων ανθρώπων, ανδρών και γυναικών, προς προστασίαν τους… Γι’ αυτό, και θα έχει δαιδαλώδεις στοές, διαδρόμους διαφυγής και καταφυγής, για περιπτώσεις δολιοφθορών, εισβολών, τυμβωρύχων, αρχαιοκαπήλων…

Τέλος, η θέση του μνημείου του Καστά, όπως και όλων των μεγάλων μυητικών κέντρων της αρχαίας Ελλάδος, μόνον τυχαία δεν είναι. Ως εκ τούτου θα πρέπει να εξετασθεί και ο γεωδετικός τριγωνισμός της, σε σχέση με άλλα μεγάλα μνημεία και θρησκευτικά κέντρα των Ελλήνων (Δελφούς, Δίον, Δήλο, Κνωσό, Ολυμπία, Ελευσίνα, Σαμοθράκη, κλπ.)…

Γιώργος Λεκάκης, πρώτη δημοσίευση στην Εφημερίδα Χρόνος

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] βλ. Γ. Λεκάκης «Ο ποτάμιος θεός Στρυμών» στην στήλη «Χρονοτοπία» της εφημ. «Χρόνος» Κομοτηνής, 7 και 15.6.2011.
[2] βλ. Γ. Λεκάκης «Συνέντευξη από… τρία αρχαία ελληνικά νομίσματα της Θράκης», στην στήλη «Χρονοτοπία» της εφημ. «Χρόνος» Κομοτηνής, 1.12.2009.
[3] Για να κατανοήσετε περισσότερο την αξία της περιοχής του Παγγαίου ως πανελλήνιου νομισματοκοπείου της αρχαιότητος, δείτε την συνέντευξη που μου παραχώρησε ο νομισματολόγος κ. Αστ. Τσίντσιφος στις www.fryktories.net, και στην εκπομπή «Εσ-ομολογήσεις» με τίτλο «Η Άγνωστη και απόκρυφη Ιστορία του Παγγαίου και της Αμφιπόλεως»:

[4] βλ. Γ. Λεκάκης «H θρακική εννεαοδίτισσα, που έγινε η αθηναϊκή και η μακεδονική Αμφίπολις», στην στήλη «Χρονοτοπία» της εφημ. «Χρόνος» Κομοτηνής, 3.9.2014.
[5] Σε πελίκη του Έλληνος αγγειογράφου Ερμώνακτος (5ος αι. π.Χ.), που ευρίσκεται άγνωστο πώς στην Βιέννη, βλέπουμε θέμα με την Σφίγγα επί κίονος εν μέσω ομίλου ανδρών-θυμάτων της. Ενώ σε άλλο έργο του ιδίου παριστάνεται ο Ίακχος Διόνυσος μεταξύ Βακχιδών και Σιληνών. Δηλ. θέματα της θρακικής διονυσιακής μυθολατρείας.
[6] βλ. Σοφ. «Οιδ. Τύρ.». Οι αιγυπτιολάτρες και αιγυπτιομανείς όταν ακούν περί Θηβών, το μυαλό τους πάει μονοδρομικά στην Θήβα της Αιγύτπου, και όχι στην πρωτεύουσα της Βοιωτίας, της οποίας η συνωνόματή της ήταν πανάρχαια ελληνική αποικία στην υπτίως του Αιγαίου χώρα… Θυμηθείτε από ποιο θηρίο κατασπαράχθηκε ο Αίμων. Επίσης πρέπει να ξέρουν πως στην Σφίγγα της Μέμφιδος Αιγύπτου ευρέθη επίγραμμα του επικού ποιητού Αρριανού (βλ. Meineke “De poeta Arriano” στα “Analecta Alexandrina”, Βερολίνο, 1843). Η δε Μέμφις ήταν αποικία των Ποντίων της Σινώπης (βλ. Γ. Λεκάκης «Η άγνωστη Μ. Ασία», εκδ. Κάδμος, 2008). Τραγωδία (που δεν διεσώθη ολόκληρη) με τίτλο «Σφίγγα», είχε γράψει ο Αισχύλος όπου σε απόσπασμά της περιγράφει την Σφίγγα ως ένα «πουλί που “χει νυχάτο χέρι, πολεμικό, με το κοντάρι». Ιστορικό έργο δράμα (που πάλι δεν διεσώθη!) με τίτλο «Σφίγγα» είχε γράψει ο Πτολεμαίος ο Χέννος.
[7] βλ. Γ. Λεκάκης «Τύμβοι και αρχαία αστεροσκοπεία στην Ισπανία της 3ης χιλιετίας π.Χ. Αντίστοιχα αλλά αναξιοποίητα σε Θράκη και Σαμοθράκη, Ιθάκη, Κρήτη, Αντικύθηρα», στην στήλη «Χρονοτοπία» στον «Χρόνο» Κομοτηνής, 16.7.2014.

.