Η άγραφη Γενοκτονία - Κωνσταντινούπολη Σεπτέμβριος 1955
ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Β. Κυρατζόπουλου
Αθήνα 2006 εκδόσεις Τσουκάτου
Τα «Σεπτεμβριανά» του 1955 και η εκδίωξη των Ελλήνων από την Πόλη, αποτελούν τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερο σημείο ερευνητικής εργασίας και μάλιστα εσχάτως και πολλών Τούρκων (το τελευταίο της Ντιλέκ Γκιουβέν) οι οποίοι λιγότερο ή περισσότερο αυτοκριτικά αναδεικνύουν το ζήτημα.
Από την άλλη πλευρά οι Έλληνες ερευνητές δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στο ζήτημα αφού συνετέλεσε στην εξόντωση, εκ της σημερινής κατάστασης, μίας ΑΥΤΟΧΘΟΝΗΣ εθνικής ομάδας με ιστορία και μεγάλο πολιτισμικό φορτίο. Ωστόσο τα ζητήματα των «Σεπτεμβριανών» δεν είχαν ποτέ αναλυθεί τουλάχιστον ερευνητικά σε επίπεδα στοιχειοθέτησης μίας Γενοκτονίας.
Έτσι αφενός, το βιβλίο του Β. Κυρατζόπουλου έρχεται να συμβάλλει ουσιαστικά στη (διεθνή πλέον ) συζήτηση για το διωγμό των Ελλήνων και αφετέρου εισάγει στο διάλογο για τα «Σεπτεμβριανά» την έννοια της γενοκτονίας, η οποία πλέον απασχολεί ολοένα και περισσότερους Έλληνες και μη, τουλάχιστον στο πεδίο της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου.
Η έννοια «γενοκτονία εκφράζεται για πρώτη φορά το 1944 από τον Raphael Lemkin -πριν από τον όρο «Γενοκτονία» υπήρχε ο όρος «Εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας»- και αναδείχθηκε λίγο πριν από τη Δίκη της Νυρεμβέργης, κατά των πρωταιτίων της εξολόθρευσης των Εβραίων από τους Γερμανούς Ναζί.
Η νομική έννοια της «Γενοκτονίας» εφαρμόστηκε στην δίκη της Νυρεμβέργης (και του Τόκιο) και αναφέρεται σε έναν ορισμένο τύπο εγκλήματος πολέμου που έως τότε ήταν σχεδόν ασήμαντος, ή μάλλον ακριβέστερα αποδίδεται στην πρώτη νομικά καταχωρημένη διάπραξη αυτού του εγκλήματος: την συστηματική εξόντωση κάποιων «κατώτερων» λαών στην Ευρώπη από τους Ναζί. Το έγκλημα αυτό που νομικά ορίζεται ως «γενοκτονία» έχει ως αφετηρία του τον ρατσισμό και απλώς αποτελεί την λογική και μοιραία του συνέπεια όταν εκείνος μπορέσει να αναπτυχθεί ελεύθερα, όπως συνέβη στην περίπτωση της ναζιστικής Γερμανίας.
Η γενοκτονία σημαίνει τη μεθοδική εξολόθρευση, ολική ή μερική, μιας εθνικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας, αφορά ένα έγκλημα που αποβλέπει στη συστηματική, με βίαια ως επί το πλείστον μέσα, επιδιωκόμενη εξόντωση ολόκληρης φυλής ή τμήματος αυτής σε ορισμένο τόπο και πρόκειται για ένα πρωτογενές έγκλημα, το οποίο δεν έχει συνάρτηση με πολεμικές συγκρούσεις। Η γενοκτονία αποτελεί το βαρύτερο έγκλημα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, για το οποίο μάλιστα δεν υπάρχει παραγραφή.
Στα βίαια δε μέσα αυτά περιλαμβάνονται και σειρά απαγορευτικών μέτρων επί εθνικών, θρησκευτικών, γλωσσικών, ηθικών, ιστορικών ή άλλων παραδόσεων προκειμένου να επέλθει διαφοροποίηση ή αλλοίωση της ομάδας με βέβαιη με την πάροδο του χρόνου απώλεια του εθνικού και φυλετικού γνωρίσματός της.
Ο Κυρατζόπουλος εξετάζει με ιδιαίτερη ευχέρεια το ζήτημα της Γενοκτονίας και το εξειδικεύει στην περίπτωση των Ελλήνων της Πόλης, δίνοντας τόσο το γενικό περίγραμμα υποστήριξης των θέσεών του, όσο και το ειδικό.
Αναφέρει τα στάδια της γενοκτονίας, όπως αυτά τέθηκαν το 1998 όταν ο G. H Stantion καθηγητής στο Γέιλ, αναλογιζόμενος τις εξελίξεις που προέκυψαν μετά τη σχετική τεκμηρίωση από τον ΟΗΕ (1948), αλλά κυρίως μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ο παρουσίασε και ανέλυσε τις οχτώ φάσεις της γενοκτονίας ως εξής:
1. Ομαδοποίηση.
2. Στιγματισμός ή Συμβολισμός.
3. Απανθρωποποίηση ή Θηριοποίηση.
4. Οργάνωση.
5. Πόλωση.
6. Προετοιμασία.
7. Εξολόθρευση.
8. Απόσειση ευθυνών ή άρνηση ενοχής.
Ο συγγραφέας καταγράφει όλα τα στοιχεία που αφορούν το συγκεκριμένο ζήτημα και το τονίζει το γεγονός ότι η Τουρκία αρνείται τη γενοκτονία και οποιαδήποτε ανάμειξη στο μαζικό έγκλημα, όταν από την άλλη πλευρά είναι πλέον αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι σ΄ όλο το διάστημα μετά το 1955, το ζήτημα των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης ενταφιάσθηκε όπως άλλωστε και συνολικά το ζήτημα των Ελλήνων της Ανατολής.
Με την κοινή ένταξη της Ελλάδας και της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, η Πόλη, η Ίμβρος, η Τένεδος, αποτέλεσε μέρος του ευρύτερου αποσιωπημένου εθνικού ζητήματος· στην Κύπρο, στον Πόντο, στη Βόρειο Ήπειρο, στον εξωελλαδικό ελληνισμό. Η περίοδος της εθνικοφροσύνης, της λήθης, αποτελεί μία χρονική φάση, κατά την οποία σημειώθηκαν οι μεγαλύτερες εθνικές αποδιαρθρώσεις -Κωνσταντινούπολη με το διωγμό του 1955 και του 1964, Κύπρος με τις συμφωνίες Ζυρίχης –Λονδίνου, κατάρρευση των ιστορικών κοινοτήτων του εξωελλαδικού ελληνισμού (Ρουμανία, Αίγυπτος), μετατροπή ενός θέματος δημοκρατίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων (Βόρειος Ήπειρος) σε εσωτερικό ζήτημα της ψυχροπολεμικής αντιπαράθεσης, αδιαφορία και ολιγωρία για ένα ζωντανό κομμάτι του Ελληνισμού, τους Πολίτες, τους Ίμβριους, τους Τενέδιους.
Έτσι, παρά το μεγάλο διάστημα σιωπής, το ζήτημα της εκδίωξης των Ελλήνων της Πόλης το 1955 έρχεται στην επιφάνεια. Και βιβλία όπως του Β. Κυρατζόπουλου που αναδεικνύουν τα «Σεπτεμβριανά» και μάλιστα από την πλευρά της τέλεσης του εγκλήματος της Γενοκτονίας αποκτούν μεγαλύτερη και ασφαλώς ιδιαίτερη σημασία.
Φάνης Μαλκίδης: Λέκτορας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Τακτικό μέλος της Διεθνούς Ένωσης Ακαδημαϊκών για την μελέτη των γενοκτονιών (International Association of Genocide Scholars)
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: February 25th, 2007
*****
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου