" ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΑΝΑ " - Η ΤΡΙΤΗ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

@@@@@

Σεπτέμβρης του ’55: Τι χάθηκε στην Κωνσταντινούπολη;
Του Βλαση Αγτζιδη*

«Οι Ρωμιοί που εγκατέλειψαν τα τελευταία πενήντα χρόνια την Ιστανμπούλ εξαιτίας των λαθών των τουρκικών και των ελληνικών κυβερνήσεων που, από τότε που η Ελλάδα και η Τουρκία έγιναν εθνικά κράτη, συμπεριφέρονταν στις μειονότητές τους σαν να ήταν όμηροι, είναι περισσότεροι από κείνους που την εγκατέλειψαν στα πενήντα χρόνια μετά το 1453».
Ορχαν Παμουκ

Η νύχτα μεταξύ της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου 1955, δικαίως ονομάστηκε «τουρκική Νύχτα των Κρυστάλλων», παραπέμποντας στα πογκρόμ των Ναζί κατά των Εβραίων. Τούρκοι παρακρατικοί, οργανωμένοι από το Βαθύ Κράτος, προκάλεσαν βίαια επεισόδια κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης λεηλατώντας και πυρπολώντας ελληνικά καταστήματα, σπίτια, σχολεία και εκκλησίες. Αφορμή έδωσε μια βομβιστική επίθεση στο πατρικό σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη, που αποδείχθηκε στη συνέχεια ότι ήταν σκηνοθετημένη από την τουρκική κυβέρνηση. Να σημειωθεί ότι το σπίτι αυτό, όπου υποτίθεται ότι είχε γεννηθεί ο Μουσταφά Κεμάλ πασά, το είχε δωρίσει το 1938 ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς στο τουρκικό κράτος και είχε μετονομάσει την οδό Αποστόλου Παύλου σε οδό Κεμάλ Ατατούρκ.

Τα «Σεπτεμβριανά» σηματοδότησαν την αρχή ενός ξεριζωμού για τον Ελληνισμό της Πόλης, παρόμοιο με αυτόν των Ελλήνων της Μικράς Ασίας το 1922. Στο βιβλίο του διαπρεπούς Ελληνοαμερικανού βυζαντινολόγου Σπύρου Βρυώνη «The Mechanism of catastrophe: The Turkish Pogrom of September 6-7, 1955 and the destruction of Greek Community of Istanbul (Greekworks.com, New York, 2005) αναδεικνύεται με όλη την ισχύ των επίσημων εγγράφων το σχέδιο της κεντρικής τουρκικής διοίκησης για πλήρη εξαφάνιση της ελληνικής κοινότητας που είχε παραμείνει στην Τουρκία.

Ο Ορχάν Παμούκ γράφει: «Οι καταστροφικοί τσέτες σε περιοχές όπως το Ορτάκιοϊ, το Μπαλουκλή, τα Ψωμαθειά, το Φανάρι, όπου ζούσαν πολλοί Ρωμιοί, με βιαιότητα που προκαλούσε φρίκη, έκαψαν και λεηλάτησαν μικρά φτωχικά ρωμαίικα μπακάλικα, γκρέμισαν μάντρες και μπήκαν σε σπίτια, βίασαν Ρωμιές και Αρμένισσες. Μπορεί κανείς να πει ότι φέρθηκαν το ίδιο ανελέητα με τους στρατιώτες που λεηλάτησαν την Ιστανμπούλ, όταν ο σουλτάνος Μωάμεθ ο Πορθητής μπήκε στην πόλη.
Αργότερα αποκαλύφθηκε ότι οι οργανωτές, τους οποίους στήριζε η κυβέρνηση, για να κινητοποιήσουν τους πλιατσικολόγους, που για δύο μέρες σκόρπισαν τη φρίκη στην πόλη και μετέτρεψαν την Ιστανμπούλ σε κόλαση χειρότερη κι από τους πιο κακούς εφιάλτες των χριστιανών και των Ευρωπαίων, τους είχαν πει ότι το πλιάτσικο είναι ελεύθερο».

Σύμφωνα με τον γνωστό Τούρκο συγγραφέα Αζίζ Νεσίν, άνδρες και γυναίκες βιάστηκαν, πολλοί ιερείς αναγκάστηκαν να κάνουν περιτομή. Το Πογκρόμ προκάλεσε τον θάνατο 16 Ελλήνων και τον τραυματισμό 32, τον θάνατο ενός Αρμένιου, τον βιασμό 12 Ελληνίδων, τον βιασμό αδιευκρίνιστου αριθμού ανδρών (εξαναγκάστηκαν να υποστούν περιτομή). Προκάλεσε επίσης την καταστροφή 4.348 εμπορικών καταστημάτων, 110 ξενοδοχείων, 27 φαρμακείων, 23 σχολείων, 21 εργοστασίων, 73 εκκλησιών και περίπου 1.000 κατοικιών, όλα ελληνικής ιδιοκτησίας.

Ομως τα γεγονότα του ’55 στην Κωνσταντινούπολη σημαίνουν πολύ περισσότερα πράγματα από τη γνωστή συμπεριφορά του ακραίου μιλιταριστικού τουρκικού εθνικισμού. Σημαίνουν την πλήρη καταστροφή της προοδευτικής αστικής παρουσίας στα κάποτε οθωμανικά εδάφη, πριν ο άνεμος του εθνικισμού σαρώσει τα πάντα στο πέρασμά του. Η αρχή της εναπομείνασας ανθούσας ελληνικής κοινότητας της Πόλης έγινε με τη βαρύτατη φορολόγηση των «γκιαούρηδων» –με τον επαχθέστατο φόρο Βαρλίκ Βεργκισί– εν μέσω του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ η Ελλάδα βρισκόταν υπό την τριπλή ναζιστική κατοχή.

Τον Σεπτέμβρη του ’55 ολοκληρώθηκε η διαδικασία εθνικής εκκαθάρισης των χριστιανικών κοινοτήτων που είχε αποφασιστεί τον Νοέμβριο του 1911 στο συνέδριο των Νεότουρκων εθνικιστών. Ηταν ένας τρόπος αντιμετώπισης από την πλευρά της στρατιωτικής οθωμανικής γραφειοκρατίας των προοδευτικών αστικών στρωμάτων των υπόδουλων κοινοτήτων, των Ελλήνων της Ανατολής, των Αρμενίων και των Εβραίων. Αυτό που είχε συμβεί τις προηγούμενες δεκαετίες και σταμάτησε με το γνωστό βίαιο τρόπο ο τουρκικός εθνικισμός, ήταν ότι οι πάλαι ποτέ απόκληροι κατάφεραν να ανέλθουν στη θέση της οθωμανικής αστικής τάξης, όταν αναιρέθηκαν μετά τις μεταρρυθμίσεις του Χάτι Χουμαγιούν (1856), οι απαγορεύσεις που υπήρχαν εις βάρος των μη μουσουλμανικών κοινοτήτων.

Μέσα σε μια εκπληκτική πορεία 60 ετών, οι Ελληνες θα ελέγξουν το μεγαλύτερο μέρος της τότε νέας οικονομίας και θα γίνουν οι βασικοί οικονομικοί συντελεστές στην Αυτοκρατορία. Ομως η γραφειοκρατία και ο στρατός θα ενοχληθούν από τις εξελίξεις αυτές και θα προσπαθήσουν να ακυρώσουν τα αποτελέσματα των μεταρρυθμίσεων. Τελικά θα αποφασίσουν να στερήσουν από τους «ραγιάδες», μέσα από τη θέσπιση κρατικών πολιτικών εθνικών εκκαθαρίσεων, την εξέλιξη αυτή! Ακριβώς όπως αποφάσισαν και οι Ναζί 20 χρόνια αργότερα –για τους ίδιους ταξικούς λόγους– να εξοντώσουν τους Εβραίους. Οι Νεότουρκοι το πέτυχαν με μια πρωτοφανή γενοκτονία των Ελλήνων της Ανατολής και των Αρμενίων. Με συμβολικό σημείο της διαδικασίας εξόντωσης των προοδευτικών αστών (και μαζί με αυτούς και το σύνολο του ανεπιθύμητου πληθυσμού) από το τρομοκρατικό κράτος, τη σφαγή και την πυρπόληση της Σμύρνης τον Σεπτέμβρη του ’22. Το τελικό χτύπημα όμως θα δοθεί 33 χρόνια αργότερα στην Κωνσταντινούπολη.

Οι οικονομικές δραστηριότητες των «ραγιάδων» πέρασαν πλέον στην αρμοδιότητα του στρατού και του τουρκικού κράτους, καθώς και μιας νεότευκτης τουρκικής αστικής τάξης, η οποία αναπτύχθηκε κάτω από την προστατευτική ομπρέλα του τουρκικού στρατού.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_07/09/2008_283832

@@@@@