«Τον μηδέν τώνδε μετέχοντα, ουκ απράγμονα, αλλά αχρείον νομίζομεν»

Περί αποχής

«Τον μηδέν τώνδε μετέχοντα, ουκ απράγμονα, αλλά αχρείον νομίζομεν», διακήρυττε ο Περικλής στον Επιτάφιό του, δηλ. όποιον δε συμμετέχει στα κοινά, δεν τον θεωρούμε φιλήσυχο, αλλά άχρηστο πολίτη.

Ύψιστο προγονικό μας ιδανικό, λοιπόν, η συμμετοχή στα κοινά, τόσο ώστε, όποιον αδιαφορούσε για τις κοινές υποθέσεις, τον θεωρούσαν ιδιώτη, δηλ. περιορισμένων διανοητικών ικανοτήτων, με άλλα λόγια ανόητο. Εξάλλου, βασική αρχή της δημοκρατίας, όπως συνάγεται κι από την ετυμολογία της λέξης: δήμος + κρατώ, είναι η λαϊκή συμμετοχή στην εξουσία.

Κι όμως στις πρόσφατες αυτοδιοικητικές εκλογές, εντύπωση προκάλεσε το υψηλό ποσοστό αποχής, περίπου 50%, πρωτοφανές από τη μεταπολίτευση και μετά. Μια ερμηνεία του φαινομένου είναι η οικονομική δυσπραγία, που λειτούργησε ανασταλτικά στη μετακίνηση κυρίως των ετεροδημοτών για την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος. Άλλη ερμηνεία εστιάζει στην απογοήτευση μέρους του εκλογικού σώματος από το υπάρχον πολιτικό σύστημα, που θεώρησαν την αποχή ως μέσο διαμαρτυρίας ή έκφραση απαξίωσης των πολιτικών και των επιλογών τους. Υπάρχει, βέβαια, και μια μερίδα, που απλώς αδιαφορεί για ό,τι δεν άπτεται των άμεσων προσωπικών ενδιαφερόντων τους.

Πρόκειται, επομένως, αν εξαιρέσουμε την πρώτη κατηγορία, για ένδειξη αλλοτρίωσης των πολιτών από την πολιτική και τον ενεργό ρόλο τους στα κοινά, φαινόμενο ανησυχητικό για το δημοκρατικό πολίτευμα. Κι αυτό γιατί αποποιούνται τις ευθύνες τους και λειτουργούν παθητικά, αφήνοντας σε άλλους τη διαμόρφωση της τύχης τους. Και οι πολιτικοί, τους οποίους μέμφονται,, όχι μόνο δεν αποδυναμώνονται, αντίθετα αποκτούν μεγαλύτερη ισχύ κι εκτρέφεται η αλαζονεία τους από την ισχύ της εξουσίας τους, την οποία και νέμονται απροκάλυπτα προς ίδιον όφελος.

Κάθε χαμένη ψήφος, λοιπόν, βολεύει το δικομματισμό και δεν τον πλήττει στο ελάχιστο, γιατί ερμηνεύουν την αποχή, όπως τους συμφέρει: θεωρούν τις χαμένες ψήφους δικές τους κι ελπίζουν την ανάκτησή τους στις επόμενες βουλευτικές εκλογές ή τουλάχιστον δεν τις θεωρούν καταψήφισή τους. Αν όμως αυτές οι ψήφοι πήγαιναν σε μικρότερα κόμματα, ή σε λευκά ψηφοδέλτια, αυτό θα αποτελούσε ένα ισχυρό ράπισμα στους εκπροσώπους των δύο κομμάτων κι ένα μήνυμα ότι ο λαός δεν εγκρίνει την εξουσία τους, όπως κι ότι δεν πρόκειται για έναν λαό που έχει παραιτηθεί από βασικά δημοκρατικά του δικαιώματα∙ έναν λαό, που έχει κρίση, αντιστέκεται και τιμωρεί όσους τον εμπαίζουν. Στην προκειμένη περίπτωση, όμως, αυτό που συνάγεται από την αποχή είναι η αδιαφορία, ίσως και η ανοχή, γιατί ο αγανακτισμένος επαναστατεί και δρα δυναμικά, δεν παθητικοποιείται. Άρα, λαμβάνουν το μήνυμα ότι μπορούν ανενδοίαστα να συνεχίσουν την άσκηση της χαραγμένης πολιτικής τους.

Κι έτσι, οι δυο αρχηγοί των μεγάλων κομμάτων επαίρονται για τη νίκη τους, ο Παπανδρέου γιατί το κόμμα του παραμένει πρώτο κι ας έχει χάσει πάνω από ένα εκατομμύριο ψήφους, ενώ ο Σαμαράς γιατί αύξησε κατά εφτά περίπου μονάδες το ποσοστό ψήφων κι ας μη σημαίνει αυτό αύξηση και του αριθμού ψήφων! Κι αυτά ερμηνεύτηκαν κατά το δοκούν. Ο μεν πρώτος δήλωσε ικανοποιημένος, γιατί θεώρησε ότι έχει την έγκριση του ελληνικού λαού για τη συνέχιση της πολιτικής του μνημονίου και μάλιστα μας κάνει τη χάρη να μη μας σύρει σε βουλευτικές εκλογές, ενώ ο δεύτερος ότι ο το κόμμα του άρχισε να επανακάμπτει λόγω της δυσαρέσκειας του λαού από την κυβερνητική πολιτική. Και για την επόμενη Κυριακή γίνεται μάχη από τα δύο κόμματα, ώστε ο χάρτης της Ελλάδας να βαφτεί στο μεγαλύτερο μέρος με το δικό τους χρώμα, πράσινο ή μπλε! Ανεξάρτητα, βέβαια, από το γεγονός πως αν είχε χρώμα και η αποχή, π.χ. λευκό, αυτό θα κάλυπτε τη μισή χώρα και θα υπερτερούσε κατά πολύ και του πράσινου και του μπλε!

Η αποχή, λοιπόν, δεν αποτελεί λύση, αλλά παραίτηση, που διαιωνίζει τα κακώς κείμενα, λευκή επιταγή που την εξαργυρώνουν οι ιθύνοντες. Ο εφησυχασμός, η αδιαφορία και η εκχώρηση του δικαιώματος ψήφου σε άλλους είναι ένα σοβαρό λάθος τακτικής. Ένα κινέζικο ρητό λέει: «αντί να παραπονιέσαι για το σκοτάδι, είναι προτιμότερο ν’ ανάψεις το δικό σου κερί». Κι όσοι δε ψηφίζουν, δεν ενεργούν στο ελάχιστο για τη διάλυση του σκοταδιού…

Παλάζη Μαρία
φιλόλογος