ΙΟΥΔΑΣ Ο ΙΣΚΑΡΙΩΤΗΣ

To άλλο πρόσωπο της προδοσίας Το Ευαγγέλιο του Ιούδα αποκαλύπτεται έπειτα από αιώνες στην αφάνεια.

Κένεθ Γκάρετ ©2006 National Geographic Society

Οι τελευταίες λέξεις στην τελευταία σελίδα του κώδικα γράφουν: Ευαγγέλιο του Ιούδα

Αθήνα

Το μοναδικό γνωστό αντίγραφο του Ευαγγελίου του Ιούδα, χαμένο στην αιγυπτιακή έρημο για τουλάχιστον 17 αιώνες, παρουσιάζεται για πρώτη φορά μεταφρασμένο, έπειτα από την ολοκλήρωση μιας πολετούς προσπάθειας από τη National Geographic Society. Η ελληνική μετάφραση του ιστορικού κειμένου κυκλοφορεί από τις 11 Απριλίου, μαζί με το τεύχος του National Geographic όπου παρουσιάζεται το εντυπωσιακό ιστορικό της ανακάλυψης, μαζί με δοκίμια επιφανών θεολόγων και ειδικών της κοπτικής γραμματείας, που αφηγούνται όλη τη συναρπαστική ιστορία του ευαγγελίου του Ιούδα στο πλαίσιο της πρωτοχριστιανικής Εκκλησίας. Σε αντίθεση με την Καινή Διαθήκη, που παρουσιάζει τον Ιούδα ως τον υπέρτατο προδότη του Ιησού, ο αρχαίος, δυσανάγνωστος κώδικας δίνει μια διαφορετική εκδοχή, σύμφωνα με την οποία ο Ισκαριώτης παρέδωσε τον δάσκαλό του κατ' εντολή του Κυρίου του, ένα βήμα απαραίτητο για τη σωτηρία της ανθρωπότητας. Το ευαγγέλιο αυτό, σημειώνει το περιοδικό, ανακλά μια πρώιμη εκδοχή του χριστιανισμού επηρεασμένη από το γνωστικισμό κι χαρακτηρίστηκε αιρετικό από τους Πατέρες της πρώιμης χριστιανικής εκκλησίας. Ο πάπυρος με το Ευαγγέλιο του Ιούδα ανακαλύφθηκε στην έρημο Ελ Μίνια τη δεκαετία του '70 αλλά στη συνέχεια εξαφανίστηκε στον κόσμο των εμπόρων αρχαιοτήτων, ένας από τους οποίους το έκρυψε για 16 χρόνια σε μια τραπεζική θυρίδα στη Νέα Υόρκη. Τρεις δεκαετίες αργότερα, έφτασε στα χέρια του Ελβετού καθηγητή και ειδικού στην κοπτική γραμματεία Ρόντολφ Κασέρ και την Πέμπτη παρουσιάστηκε σε συνέντευξη Τύπου του National Geographic στην Ουάσινγκτον. Το κείμενο γράφτηκε τον 3ο ή 4ο αιώνα στην κοπτική, γλώσσα που γραφόταν με ελληνικούς χαρακτήρες και μιλιόταν στην Αίγυπτο την πρωτοχριστανική εποχή. Πιστεύεται ότι είναι αντίγραφο του πρωτότυπου ευαγγελίου που συντάχθηκε στην ελληνική γλώσσα πριν από το 180 μ.Χ. Το ευαγγέλιο των 31 σελίδων, χρονολογημένο, ταυτοποιημένο και μεταφρασμένο, ξεκινά με τα λόγια: «Η απόκρυφη διήγηση της αποκάλυψης που φανέρωσε ο Ιησούς σε συνομιλία με τον Ιούδα τον Ισκαριώτη...». Το γνωστικό κείμενο έρχεται σε αντίθεση με τα ευαγγέλια Κατά Ματθαίον, Κατά Μάρκον, Κατά Λουκάν και Κατά Ιωάννην, καθώς παρουσιάζει τον Ιούδα ως τον καλύτερο μαθητή τον Ιησού και τον μόνο που αντιλαμβανόταν ορθά τις διδαχές του. Οι γνωστικοί πίστευαν σε μια απόλυτη πηγή αγαθού, την οποία αντιλαμβάνονταν ως το θείο νου, έξω από το φυσικό σύμπαν. Όλοι οι άνθρωποι φέρουν μέσα τους έναν σπινθήρα αυτής της θείας δύναμης, αλλά είναι αποκομμένοι από αυτόν εξαιτίας του υλικού κόσμου που τους περιβάλλει -έναν ατελή κόσμο, όπως τον έβλεπαν οι γνωστικοί. Το σημαντικότερο εδάφιο του αμφιλεγόμενου ευαγγελίου είναι αυτό όπου ο Ιησούς λέει στον Ιούδα: «Εσύ θα θυσιάσεις τον άνθρωπο που με ενδύει». Με άλλα λόγια, ο Ιούδας, διευκολύνοντας το θάνατο του Ιησού, τον βοηθά να απαλλαγεί από την υλική του σάρκα και να απελευθερώσει το θείο σπινθήρα του. Το γεγονός ότι ο Ιησούς αναθέτει αυτό το καθήκον στον Ισκαριώτη είναι ένα δείγμα του πόσο τον ξεχώριζε. Φωτογραφίες: Κένεθ Γκάρετ ©2006 National Geographic Society Newsroom ΔΟΛ

Στο Ευαγγέλιο του Ιούδα, ο Ιούδας πράγματι προδίδει τον Ιησού, το κάνει όμως συνειδητά και μετά από παράκληση του ιδίου του Ιησού. Λέει ο Ιησούς στον Ιούδα : « Αλλά εσύ θα τους υπερβείς όλους αυτούς. Γιατί εσύ θα θυσιάσεις τον άνθρωπο που με ενδύει». Σύμφωνα με το Ευαγγέλιο του Ιούδα, ο Ιησούς είναι λυτρωτής όχι μόνο επειδή έχει ενδυθεί θνητή σάρκα, αλλά και γιατί μπορεί να αποκαλύψει την ψυχή ή το πνευματικό πρόσωπο που βρίσκεται μέσα σε αυτή , ο πραγματικός οίκος του Ιησού δεν είναι ο ατελής κάτω κόσμος αλλά ο θείος κόσμος του φωτός και της ζωής.

Για τον Ιησού στο Ευαγγέλιο του Ιούδα ο θάνατος δεν είναι ένα τραγικό γεγονός , ούτε αναγκαίο κακό για να επέλθει η άφεση των αμαρτιών. Αντίθετα από τα Ευαγγέλια της Καινής Διαθήκης , στο Ευαγγέλιο του Ιούδα ο Ιησούς γελάει συχνά. Γελάει με τις αδυναμίες των μαθητών του και τα παράλογα της ζωής του ανθρώπου . Ο θάνατος ως έξοδος από αυτή την παράλογη φυσική ύπαρξη , δεν μπορεί να προκαλεί φόβο ή ανησυχία. Δεν είναι αιτία θλίψης , είναι το μέσο για να ελευθερωθεί ο Ιησούς από την σάρκα, προκειμένου να επιστέψει στην ουράνια κατοικία του. Ο Ιούδας προδίδοντας τον Ιησού, τον βοηθά να απαλλαγεί από το σώμα του και να ελευθερώσει την εσωτερική ουσία του, την θεϊκή του υπόσταση.

Το Ευαγγέλιο του Ιούδα μπορούμε να το κατατάξουμε στα αποκαλούμενα γνωστικά Ευαγγέλια. Γραμμένο πιθανώς τον 2^ο μΧ αιώνα, με βάση όπως φαίνεται παλαιότερες ιδέες και πηγές , το Ευαγγέλιο του Ιούδα αντιπροσωπεύει μια πρώιμη θεολογική σκέψη που δίνει έμφαση στη γνώση – μια μυστική γνώση, την γνώση του Θεού και της θεμελιώδους ενότητας (δεσμού) του εαυτού του ανθρώπου με τον Θεό. Αυτή η θεολογική σκέψη περιγράφεται συνήθως ως «γνωστικισμός». Μία τόσο άμεση προσέγγιση του Θεού, όπως εκείνη που βρίσκουμε στην σκέψη των γνωστικών , δεν απαιτεί διαμεσολάβηση – αφού εν τέλει ο Θεός είναι το εσώτερο πνεύμα και φως.

Στο κεντρικό τμήμα του Ευαγγελίου αυτού ο Ιησούς διδάσκει στον Ιούδα μυστήρια του σύμπαντος. Στο Ευαγγέλιο του Ιούδα ο Ιησούς είναι πρωτίστως ένας δάσκαλος που αποκαλύπτει την σοφία και την γνώση και όχι ένας σωτήρας, που πεθαίνει για να σώσει τον κόσμο από την αμαρτία. Για τους γνωστικούς , το ουσιαστικό πρόβλημα του ανθρώπινου βίου δεν είναι η αμαρτία , αλλά η άγνοια και ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπισθεί αυτό το πρόβλημα , δεν είναι η πίστη, αλλά η γνώση.

Στο Ευαγγέλιο του Ιούδα, ο Ιησούς μεταδίδει στον Ιούδα - και στους αναγνώστες του Ευαγγελίου - τη γνώση που είναι απαραίτητη για να εκριζώσει την άγνοια ώστε να οδηγηθεί ο άνθρωπός στην γνώση του εαυτού του και του Θεού.