ΤΣΙΠΡΑΣ , Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΟΛΕΤΗΡΑΣ
Το 1897 δημιουργήθηκε η Σλαβόφωνη Εσωτερική Μακεδονο-Αδριανουπολιτική Επαναστατική Οργάνωση. Ήταν η αρχή της αποτυχημένης εξέγερσης του Ίλιντεν - Δείτε γεωγραφικούς και εθνολογικούς χάρτες
Το έκτο όνομα
που έπεσε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για το ζήτημα της ονομασίας της πΓΔΜ αποκαλύφθηκε σήμερα από τα ΜΜΕ των Σκοπίων.
Πρόκειται για το όνομα Ilindenska Republika Makedonija το οποίο έβαλε στο τραπέζι ως πρόταση ο πρωθυπουργός των Σκοπίων Ζόραν Ζάεφ για χρήση έναντι όλων (erga omnes). Σύμφωνα με το κανάλι Α1 της πΓΔΜ τα επικρατέστερα ονόματα είναι ωστόσο τα "Δημοκρατία της Νέας Μακεδονίας" και "Δημοκρατία της Άνω Μακεδονίας".
Το Ilindenska Republika Makedonija κρύβει πάντως "παγίδες" μιας και παραπέμπει άμεσα στην εξέγερση του Ίλιντεν στις αρχές του 20ού αιώνα, μια εξέγερση που αποσκοπούσε στη δημιουργία μιας αυτόνομης Μακεδονίας στην οποία θα περιλαμβάνονταν και ελληνικά εδάφη βάσει των τότε αξιώσεων.
Οι εδαφικές αξιώσεις της εξέγερσης, καταγράφονται στον παρακάτω χάρτη: - Προέβλεπε τον χωρισμό της Μακεδονίας σε τρία Βιλαέτια: Θεσσαλονίκης, Μοναστηρίου και Κοσσυφοπεδίου:
Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, ο πληθυσμός της περιοχής αποτελούνταν από διάφορες εθνοτικές ομάδες.
Έλληνες, Σέρβοι, Βούλγαροι, Τούρκοι, Εβραίοι, Βλάχοι και Αλβανοί οι οποίοι μιλούσαν πολλές διαφορετικές διαλέκτους.
Το 1903 οι σλαβόφωνοι της Μακεδονίας οργανώθηκαν και πραγματοποίησαν τη λεγόμενη "Εξέγερση του Ίλιντεν" υπό την αυτονομιστική οργάνωση Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση (Εσ. ΜΕΟ), εναντίον των Οθωμανών.
Η συγκεκριμένη εξέγερση εορτάζεται σήμερα στη πΓΔΜ ως εθνική επέτειος στις 2 Αυγούστου, ενώ υιοθετείται και από τη Βουλγαρία.
Η στάση του ελληνικού κράτους δεν ήταν θετική καθώς δεν προκρινόταν μια ανεξάρτητη Μακεδονία μιας και κάτι τέτοιο ήταν κόντρα στις εδαφικές αξιώσεις της χώρας μας στην περιοχή.
Η εξέγερση ξέσπασε στις 20 Ιουλίου, ημέρα του Προφήτη Ηλία και εκδηλώθηκε στο βιλαέτι του Μοναστηρίου. Υποστηρίχθηκε από τους βουλγαρόφιλους, τους σλαβόφωνους, τους Βλάχους και τους ελληνόφωνους. Από την εορτή του Προφήτη Ηλία, πήρε και το όνομά της.
Σε μήνυμα του προς τον πατέρα του, Στέφανο, στις 25 Ιουλίου ο Ίων Δραγούμης έγραψε ότι "έχομεν σλαυικήν επανάστασιν εν Μακεδονία... Άπαντες οι σλαυόφωνοι πληθυσμοί ηκολούθησαν το κομιτάτον, ορθόδοξοι και σχισματικοί, και οι πλείστοι εκουσίως" και ότι οι επαναστάτες καταλάμβαναν κωμοπόλεις και χωριά κατοικούμενα από βλαχόφωνους και αλβανόφωνους, όπως το Κρούσοβο, το Πισοδέρι και το Νυμφαίο".
Η κατοχή του Κρουσόβου από τους επαναστάτες κράτησε ακριβώς δέκα μέρες μέχρι τις 12 Αυγούστου ανακηρύσσοντας τη Δημοκρατία του Κρούσεβο υπό την προεδρία του δασκάλου Νικόλα Κάρεβ.
Στις 6 Αυγούστου του 1903, έγινε η εξέγερση Βουλγάρων αγροτών στο βιλαέτι της Αδριανούπολης και οδήγησε στον έλεγχο μιας μεγάλης περιοχής στα όρη της Στράντζα κοντά στη Μαύρη Θάλασσα, ενώ ανακηρύχτηκε η δημιουργία αυτόνομης διοίκησης των ελεύθερων περιοχών με το όνομα "Δημοκρατία της Στράντζα" και μιας προσωρινής κυβέρνησης με έδρα την πόλη Βασιλικό (σήμερα Τσάρεβο της Βουλγαρίας, στην επαρχία Μπουργκάς).
Η προσωρινή κυβέρνηση διατηρήθηκε συνολικά για είκοσι μέρες μέχρι την καταστολή της εξέγερσης από τον οθωμανικό στρατό.
Όταν η εξέγερση εξαπλώθηκε, πολλά ηγετικά στελέχη σκοτώθηκαν σε μάχες με τους Οθωμανούς και η δράση της εξέγερσης καταστάλθηκε μέσα σε διάστημα λίγων μηνών, ενώ πολλοί που στρατεύτηκαν με τους εξεργεθέντες σκοτώθηκαν, φυλακίστηκαν ή κατέφυγαν στις ορεινές περιοχές.
Πιθανολογείται ότι ένας από τους κυριότερους στόχους της εξέγερσης, που ήταν η εμπλοκή των Μεγάλων Δυνάμεων, επετεύχθη μιας και κατάφεραν να πείσουν τις ευρωπαϊκές δυνάμεις να προσπαθήσουν να παρέμβουν στον σουλτάνο ώστε να υιοθετήσει μια πιο διαλλακτική στάση απέναντι στους χριστιανούς υπηκόους.
Στη συνέχεια βέβαια ακολούθησε η Επανάσταση των Νεότουρκων, και η κήρυξη του Α’ Βαλκανικού Πολέμου το 1912.
Σύμφωνα με τον Βρετανό ερευνητή H. N. Brailsford, "το Ίλιντεν ήταν η πρώτη οργανωμένη απόπειρα του βουλγαρικού στοιχείου στην Μακεδονία και την Θράκη, μετά την διακήρυξη της ανεξαρτησίας της Βουλγαρίας το 1903".
Η στάση της Ελλάδας
Η στάση του τότε Ελληνικού κράτους, αν και δεν έχει ξεκαθαριστεί απόλυτα ιστορικά, ως προς την Σλάβομακεδόνικη επανάσταση του Ίλιντεν δεν φαίνεται να ήταν θετική γιατί προφανώς μια αυτόνομη ή ανεξάρτητη Μακεδονία θα ήταν κόντρα στις εδαφικές βλέψεις της χώρας στην περιοχή.
Σύμφωνα με τον Πεζά, τον τότε πρόξενο της Ελλάδας στο τότε Οθωμανικό Μοναστήρι (Μπίτολα), και τα όσα γράφει σε έκθεση προς τον πρόεδρο της ελληνικής κυβέρνησης το 1902, "η επερχόμενη εξέγερση (Ίλιντεν) έχει ως στόχο μια αυτόνομη ή ανεξάρτητη Μακεδονία, προτίθενται να την ακολουθήσουν και πατριαρχικοί και εξαρχικοί πληθυσμοί".
Ο Έλληνας πρόξενος στο Μοναστήρι παρατήρησε το 1902 ότι, παράλληλα με τις απειλές των συμμοριών, βασική αιτία για τα αναπτυσσόμενα φιλοβουλγαρικά αισθήματα των Σλαβοφώνων ήταν το γεγονός ότι οι Βούγλαροι μονοπωλούσαν πλέον την επαναστατική αντιτουρκική ιδεολογία.
Σε μια άλλη έκθεσή του ο Έλληνας πρόξενος εφιστούσε προσοχή στο έργο των βουλγαρικών αντάρτικών ομάδων στα χωριά. "Εκεί παίζεται το εν Μακεδονία εθνικόνημών μέλλον και εκείθεν θα προέλθη θάττον η βράδιον ο κίνδυνος της επαναστάσεως".
Bitola ή Bitolja ή Bitolj ή Monastir ή Manastir. Πρωτεύουσα του ομώνυμου Βιλαετίου. Ο έλληνας πρόξενος στην πόλη το 1890, σε επίσημη αναφορά του, εκτιμά τον αριθμό των κατοίκων της πόλης σε 50 χιλιάδες περίπου, από τους οποίους οι μισοί είναι μουσουλμάνοι, 8 - 9 χιλιάδες χριστιανοί Βούλγαροι, 13 χιλιάδες Βλάχοι και 4 χιλιάδες Εβραίοι [Αναφορά του πρόξενου Γ. Φοντάνα προς τον έλληνα υπουργό Εξωτερικών Στ. Δραγούμη, 4/1890. Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Αρχείο Στέφανου Δραγούμη]
Τις παραμονές της επανάστασης ο νέος πρόξενος της Ελλάδας στο Μοναστήρι Κ.Κυπραίος αναφέρει πως "υπάρχει συνεργασία του με την Οθωμανική αυτοκρατορία σε επίπεδο πληροφοριών για την επερχόμενη επανάσταση" και πως "ξοδεύονται χρήματα για προπαγάνδα που θα απέτρεπε τον πατριαρχικό πληθυσμό να μπει στην επανάσταση". Τέλος, ο τότε μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης χαρακτηρίζει με ύβρεις τους επαναστάτες, ενώ φαίνεται πως ο συνεργάτης του, Βαγγέλης Στρεμπενιώτης με τους άντρες του, είχε συμμετοχή σε μία εκστρατεία κατά των επαναστατών στις 4 Αυγούστου.
Ο Στρεμπενιώτης προξένησε στην Κλεισούρα μεγάλες απώλειες στους κομιτατζήδες της λεγόμενης επανάστασης του Ίλιντεν. Δολοφονήθηκε στις 12 Μαϊου του 1904, σε ενέδρα στον Αετό, καθώς επέστρεφε από το Μοναστήρι.
Όπως παρατηρεί ο Βασίλης Γούναρης (Οι σλαβόφωνοι της Μακεδονίας: η πορεία της ενσωμάτωσης στο ελληνικό εθνικό κράτος, 1870-1940):
"Το κίνημα του Ίλιντεν, όπως ονομάστηκε, πέτυχε να διεθνοποιήσει τη βουλγαρική άποψη για το Μακεδονικό Ζήτημα και κυρίως να καταστήσει τους Βούλγαρους αδιαφιλονίκητους διεκδικητές του ευρύτερου γεωγραφικού μακεδονικού χώρου. Έτσι, κατά το ξεκίνημα της ελληνικής αντεπίθεσης, το καλοκαίρι του 1904, οι οιωνοί ήταν κάθε άλλο παρά αίσιοι. Οι αιματηρές συγκρούσεις μιας δεκαετίας είχαν σίγουρα οδηγήσει στη σύμπηξη δυο ευδιάκριτων πυρήνων στις σλαβόφωνες κοινότητες: ενός βουλγαρικού ή Εξαρχικού και ενός ελληνικού ή Πατριαρχικού".
"Ντρίμπλα" Ζάεφ προς την αντιπολίτευση
Αξίζει να σημειωθεί πως ο όρος "Μακεδονικό Έθνος" δεν διατυπώθηκε ποτέ στις αρχές του 1900. Οι εκθέσεις των Προξένων των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων δεν περιέχουν καμία σχετική αναφορά για έναν όρο που επινοήθηκε από τον Τίτο το 1944.
Η επέτειος εορτασμών, 2 Αυγούστου με το νέο ημερολόγιο και 20 Ιουλίου με το παλιό, έχει τα τελευταία έτη ιδιαίτερη σημασία μιας και εορτάζεται από κοινού από Σκοπιανούς και Βούλγαρους.
Πέρυσι, ο Ζόραν Ζάεφ είχε επισκεφθεί το άγαλμα του Τσάρου Σαμουήλ, μια πράξη για την οποία είχε κατηγορηθεί από την αντιπολίτευση, μιας και την ιστορικότητα του Σαμουήλ διεκδικούν και τα δύο έθνη. Η αποτυχημένη εξέγερση του Ίλιντεν το 1903, αποτελεί για τους οπαδούς του αλυτρωτισμού στη πΓΔΜ, την έναρξη των αγώνων του "Μακεδονικού" λαού για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγο
Πηγή:
Brailsford, Henry Noel, "Οι σλαβόφωνοι της Μακεδονίας: η πορεία της ενσωμάτωσης στο ελληνικό εθνικό κράτος", 1870-1940 - Γούναρης Βασίλης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου