ΡΕΤΡΟ ΙΣΤΟΡΙΕΣ , ΤΟΛΗΣ & ΛΙΤΣΑ ΧΑΡΜΑ

Τόλης και Λίτσα Χάρμα:

ένα θρυλικό μουσικό ντουέτο!!!

Γράφει ο Ηλίας Τάσκου / δημοσιογράφος / iliasamfipoli@gmail 

Οι κινηματογραφόφιλοι και λάτρεις του ελληνικού κινηματογράφου τους θυμούνται από τις εμφανίσεις τους στις ταινίες της Φίνος Φιλμ «Έλα στο Θείο»(1950) και «Λατέρνα, φτώχεια και φιλότιμο»(1955). Ταινίες που τους πέρασαν στην αθανασία. Το Ντούο Χάρμα κινήθηκε κυρίως στο χώρο του αρχοντορεμπέτικου, αλλά και στο επιθεωρησιακό και θεατρικό χώρο. Τραγούδησαν σε πρώτη εκτέλεση τους πιο σημαντικούς λαϊκούς συνθέτες, κάνοντας μεγάλες επιτυχίες όπως: «Κάποια μάνα αναστενάζει», «Τρελό κορίτσι», «Ένα τραγούδι απ’τ’αλγέρι», «Με γέρασε η ξενιτιά» και πολλά ακόμα.

Ο Τόλης Χάρμας (κατά κόσμον Απόστολος  Χαρμαντάς) γεννήθηκε στο Λεωνίδιο της Κυνουρίας του Νομού Αρκαδίας, το Γενάρη του 1918. Ήταν το μικρότερο από τα οκτώ παιδιά του Παναγιώτη Χαρμαντά και της Ιωάννας Παπουτσή. Τα μαθητικά του χρόνια πέρασαν στο Λεωνίδιο, τελειώνοντας το γυμνάσιο ως ένας από τους άριστους μαθητές της τάξης του, από μικρός έδειξε την αγάπη του προς τη μουσική. Μαθητής ακόμη ήξερε να παίζει λαούτο, μαντολίνο και φυσικά τραγουδούσε υπέροχα. Λίγο πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ο μικρός Τόλης βρέθηκε στην Αθήνα. Αρχικά έμαθε να παίζει κιθάρα παρακολουθώντας μαθήματα δίπλα στον Φάμπα. Στην διάρκεια της Κατοχής, για να μη πεθάνει από την πείνα που θέριζε ιδιαίτερα την ελληνική πρωτεύουσα, έπαιζε σε ταβέρνες για ένα πιάτο φαγητό!

Στα χρόνια του εμφυλίου θα ξεκινήσει την καριέρα του ως τραγουδιστής, με 8 δραχμές μεροκάματο, σ’ ένα αναψυκτήριο της πλατείας Κουμουνδούρου, όπου έλεγε  σουξέ του Χαιρόπουλου και του Αττίκ. Την ίδια εποχή θα γνωρίσει την Γαρουφαλιά Ζέρβα (φιλόλογος γεννημένη στη Θήβα το 1917). Παντρεύτηκαν με κουμπάρα τη σπουδαία τραγουδίστρια της εποχής Κούλα Νικολαΐδου ενώ η πρώτη κοινή τους δισκογραφική εμφάνιση έγινε με το τραγούδι «Μπλε και άσπρο» (δίσκος γραμμοφώνου που κυκλοφόρησε το 1947). Δύο χρόνια αργότερα το ζευγάρι, ως Ντούο Χάρμα, εμφανίζεται με επιτυχία στο θέατρο «Σαμαρτζή», με μεροκάματο, μόλις 60 δραχμές. Σύντομα δέχονται μια μεγάλη πρόταση για εμφανίσεις στην Πόλη, στα αριστοκρατικότερα κέντρα, με 2.500 δραχμές μεροκάματο! Την επόμενη τετραετία μετακομίζουν στην Κωνσταντινούπολη και πηγαινοέρχονται στην Αθήνα για ηχογραφήσεις και συμμετοχή σε ελληνικές ταινίες. Τότε η Γαρουφαλιά αλλάζει και το όνομα της σε Λίτσα.

Η πρώτη εμφάνιση τους στον κινηματογράφο θα γίνει στη κωμωδία της Φίνος Φίλμ «Έλα στο Θείο». Μια ταινία διαμάντι, τεχνικά άριστη για τα ελληνικά δεδομένα της εποχής με τους πρωτοεμφανιζόμενους Νίκο Σταυρίδη και Σπεράντζα Βρανά. Ο Τόλης και η Λίτσα Χάρμα τραγουδούν τα: «Σαν ποντίκι με τη γάτα» και «Το ξυράφι και το ακόνι». Το 1955 στη ταινία του Αλέκου Σακελλάριου «Λατέρνα, φτώχεια και φιλότιμο» ο Τόλης και η Λίτσα εμφανίζονται και σαν ηθοποιοί. Εκείνος παίζει το ρόλο ενός μάγκα μερακλή που του άρεσε να τα πίνει και να χορεύει ζεϊμπέκικο και εκείνη το ρόλο της σκληρής συζύγου που δεν σηκώνει πολλά-πολλά. Ο Τόλης τραγουδά το «Είμαι άντρας» μαζί με τους δύο πρωταγωνιστές Βασίλη Αυλωνίτη και Μίμη Φωτόπουλο.

  

Φήμες αναφέρουν ότι τα δύο τραγούδια της ταινίας («Είμαι άντρας»  και «Γαρύφαλλο στ’ αυτί») έχουν γραφτεί από τον Τόλη Χάρμα, παρόλο που στο δίσκο των 78 στροφών (1955, ODEON GA 7898) και για τα δύο αυτά τραγούδια, σαν συνθέτης εμφανίζεται ο Μάνος Χατζιδάκις και στιχουργός εμφανίζεται ότι είναι ο Αλέκος Σακελλάριος. Το τραγούδι «Είμαι άντρας», είχε προηγηθεί σε κυκλοφορία, πάλι από την ODEON, την ίδια χρονιά, αποκλειστικά στο όνομα του Τόλη Χάρμα, με τους ίδιους ερμηνευτές και αριθμό κυκλοφορίας GA 7886, αλλά με τον ίδιο αριθμό μήτρας GO 5253 και στις δύο περιπτώσεις.

Πιθανολογείται ότι ο Τόλης Χάρμας (για δικούς του προσωπικούς λόγους, οικονομικούς ή άλλους) πούλησε τα πνευματικά δικαιώματα του τραγουδιού στον κινηματογραφικό παραγωγό Φιλοποίμενα Φίνο και αυτός, με τη σειρά του, τα μεταβίβασε –για δικούς του, επίσης, λόγους– στον Μάνο Χατζιδάκι την σύνθεση και στον Αλέκο Σακελλάριο τους στίχους. Όλα αυτά κατά ομολογία του ίδιου του Τόλη Χάρμα στον ρεμπετολόγο Παναγιώτη Κουνάδη το 1996.

Το ζεύγος Χάρμα απέκτησε δύο παιδιά, την Ιωάννα (Νανά) και τον Αριστείδη (Άρη), που ασχολήθηκαν με τη μουσική. Η Νανά με το τραγούδι (έφυγε από τη ζωή το 2017) και ο Αριστείδης είναι κιθαρίστας. Από το Ντούο Χάρμα  ξεκίνησε τη μεγάλη της καριέρα το 1956 η Μαρινέλλα, η οποία πήρε το καλλιτεχνικό της ψευδώνυμο από το ομώνυμο τραγούδι του Τόλη Χάρμα. Την ίδια χρονιά, η Λίτσα εγκατέλειψε το τραγούδι για ν΄αφιερωθεί στην ανατροφή των δύο παιδιών τους. Ο Τόλης μένει μόνος και συνεργάζεται με το Μάνο Χατζιδάκι στα σάουντρακ των ταινιών: «Η Χώρα των Ονείρων» και «Ποτέ την Κυριακή», φθάνοντας μέχρι τις Κάννες για τα «Παιδιά του Πειραιά», παίζοντας κιθάρα στην ορχήστρα Λαβράνου.
 

Το 1978 η Λίτσα Χάρμα αφήνει την τελευταία της πνοή. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ο Τόλης έζησε στη Αμερική, παίζοντας σε κοσμικά κέντρα της ομογένειας. Το 1981 επέστρεψε στην Ελλάδα και ως το φινάλε της ζωής του, στις 22 Μαΐου 2008, παρέμεινε ενεργός μουσικά, με εμφανίσεις σε παραδοσιακά ταβερνάκια.
 ,

Έφυγε από τη ζωή αφήνοντας ως κληρονομιά, έναν τεράστιο μουσικό θησαυρό. Ευτυχώς ο κινηματογράφος κατέγραψε, ως εικόνα, τον Τόλη και την Λίτσα Χάρμα.